Yapay zekâ ile oluşturulan sahte fotoğraflar her geçen gün daha gerçekçi bir hale geliyor. Bugünlerde herkes web tabanlı bir yapay zekâ programına erişip, fazla çaba harcamadan yapay veya manipüle edilmiş görüntüler oluşturabiliyor.
İyi haber ise ABD’nin New York eyaletinde bulunan Buffalo Üniversitesi’nde görev yapan Prof. Dr. Siwei Lyu’dan geldi. Yapay zekâya karşı, yapay zekâ yardımıyla savaşan bir grup araştırmacıdan biri olan Lyu, bu tür sahtekârlıkların kokusunu almak için doğal bir içgüdüye sahip olduğunu söyledi.
Görüntü manipülasyonu neredeyse fotoğrafçılığın kendisi kadar uzun bir geçmişe sahip. Lyu ise uzun süredir fotoğrafçılık alanında yapılan sahtekârlıklarla mücadele eden bir isim.
Bir kişinin fotoğrafının, başka bir kişinin vücuduna eklenmesi özellikle de ünlülerin fotoğraflarında bunun yapılması çok alışılagelmiş bir olay. Bu görüntülerin inandırıcı olması için özenli bir çalışma ve beceri gerekiyor. Günümüzde değişen şey, uzmanlığı olmayan birinin gerçek gibi görünen bir şey yaratmasının fazlasıyla kolaylaşması ve bunun sonucunda sentetik görüntülerin göz korkutucu bir boyuta ulaşması.
Sağda bir fotoğrafçı tarafından çekilen gerçek bir çitayı görüyoruz. Soldaki ise tamamen yapay zeka tarafından oluşturulmuş bir çita fotoğrafı…
Ancak paniğe kapılmaya gerek olmadığını belirten Prof. Dr. Lyu, doğru olmayan şeyleri bulmak için doğal içgüdülerimizi nasıl kullanacağımızı ve yapay zekânın yıldırım hızındaki ilerlemesine nasıl ayak uyduracağımızı National Geographic’e 6 ana başlıkta özetledi.
SAHTE BİR GÖRÜNTÜYÜ YAKALAMAK İÇİN İPUÇLARI NELER?
— İlk adım yavaşlamak
Tüm gün sosyal medya ile iç içeyiz ve herhangi bir görüntüyü zihnimize işlemek için yalnızca 13 milisaniye gibi kısa bir süre yeterli. Bu süre görüntünün ne olduğunu anlamak için yeterli olsa da, gerçek olup olmadığını kavrayabilmek için yeterli gelmiyor.
“Bir görüntü doğru bildiklerinizle çeliştiğinde sizi şaşırtır, bu yüzden bu içgüdüyü görmezden gelmeyin” diyen Prof. Dr. Lyu, “Bir dahaki sefere ilginç ya da komik bir şey gördüğünüzde, umarım biraz durup düşünürsünüz” dedi ve ekledi:
“Şüphelendiğiniz bir şey olursa hemen retweet yapmayın; böylece sorunun bir parçası olmak yerine sorunu daha başında durdurmuş olursunuz.”
— Programlar sadece kendine verileni biliyor
Yapay zekâ programları çok sayıda gerçek görüntüden yola çıkarak sahici görüntüler oluşturmak üzere eğitiliyor. Bu programlar yalnızca kendilerine verilenleri biliyor ama hangi ayrıntılara dikkat etmeleri gerektiğini bilmiyor. Bu da yakından incelendiğinde açıkça görülen görüntü sorunlarına yol açıyor. Örneğin, deepfake videolardaki insanlar nadiren göz kırpıyor, çünkü yapay zekâ genellikle gözleri açık olan insanların görüntüleriyle eğitiliyor
Yapay zekâ uygulamaları zaman kazanımı sağlayarak iş gücünü azaltmış olsa da sanatçı, tasarımcı ya da kullanıcıların duygularını ve deneyimlerini net bir biçimde yansıtamıyor. Bazı ipuçları kullanıcının yapay zekâ teknolojisi ile üretilmiş görüntüleri anlayabilmesini mümkün kılıyor. Genellikle gözlemlenen belirtiler mimiklerde, ellerde, gözlerde, saç tellerinde, ışık-gölge ve yansımalarda, kıyafet ve aksesuar detaylarında, metin yerleşiminde, arka planda yer alan figürlerde ya da mekân detaylarında ortaya çıkar. Yapay zekâ teknolojisi doğal olmayan mimikler, ışık ve gölgeler, perspektife uygun olmayan mekân yerleşimi, anatominin deformeye uğraması gibi bazı görsel ipuçları sunar.
Dicle Üniversitesi Öğretim Görevlisi Merve Yıldırım
— Aksesuarların ten ile teması
Görüntü doğrulama uzmanı Paulo Ordoveza ise “İşaretler genellikle aksesuar ve kıyafetlerin ten ile temas yerlerinde ortaya çıkar” uyarısını yaptı. Bu, buruşuk bir gömlek kolunun, giyen kişinin teniyle net bir biçimde ayrışmadan silikleşmesi gibi bir şey olabilir. Ayrıca aynı nedenle saç tellerinde, gözlüklerde, şapkalarda ve mücevherlerde de temas yerlerine dikkat edilmeli.
— Görüntüdeki insansa ellerine bakılmalı
Mevcut yapay zekâ programları gerçeğe yakın eller üretmekte iyi değiller. Altı parmaklı, hepsi aynı uzunlukta ya da garip bir pozda olan parmaklar görebilirsiniz. Mart ayında, Papa’nın yapay zekâ tarafından oluşturulmuş bir görüntüsü viral oldu. Bu görselde üzerinde ünlü bir markanın şişme montu olan Papa, kahvesini kapağından tutuyordu. Bu tutuş kutunun içi boş olsa bile oldukça garip duruyor.
— Gözlere dikkat!
İnsanlar yüzün en küçük ayrıntısına kadar dikkat eder. Ancak yapay zekâ teknolojisi henüz gözlerin tasvirinde ustalaşmış değil. İnsanlar neredeyse her zaman dairesel göz bebeklerine sahipler, ancak yapay zekâ genellikle gözün merkezinde garip şekilli gölgeler üretiyor. Gözlerden yansıyan ışık da her gözde aynı yerde olmalı. Bu da mevcut yapay zekanın zorlandığı bir şey.
— Işık ve gölge yansımaları ele verebilir
Genel olarak ışık ve gölgelerin yapay zekâ tarafından yeniden üretilmesi zor. Özellikle görüntüde bir pencere veya yansıtıcı yüzey varsa, olmaması gereken yerde ışık veya gölge olabiliyor.
Ayrıca birçok sentetik görüntüde doku olması gereken yerlerde doğal olmayan bir pürüzsüzlük bulunuyor ve düz olması gereken şeyler hafif kavisli olabiliyor.
Grafik: Harun Elibol
‘BUGÜN SÖYLENENLER BİR AY SONRA İŞE YARAMAYACAK’
Ancak yapay zekâyı ayırt etme konusunda yapılan uyarıların bir dezavantajı var. Tüm bu ayırt edici özellikler teknolojinin gelişmesiyle ortadan kalkabilir.
Adli Bilimler uzmanı Prof. Dr. Hany Farid bu durumu şöyle özetledi:
“Bugün size ne söylersem söyleyeyim, bir ay içinde işe yaramayacak. Gerçek şu ki alan çok ama çok hızlı ilerliyor.”
Farid çok daha faydalı ve daha uzun ömürlü olan yöntemin, görsellere genel olarak şüpheyle yaklaşmak, kaynağını sorgulamak ve doğruluğunu iki kez kontrol etmek olduğunu da sözlerine ekledi.
Sanatçı, tasarımcı, öğrenci ve diğer tüm kullanıcılar için zengin bir görsel veri tabanı oluşturan yapay zekâ, bu bağlamda değerlendirildiğinde kullanıcıların keşfetme, analiz etme ve karar verme süreçlerinde avantaj sağlar. Ayrıca yaratıcı görsel içerik sunmasıyla beraber kullanıcıları yaratıcı fikirlere teşvik etmesinden dolayı yararlı olabilir. Yapay zekâ teknolojisinin sağladığı avantajlar kadar dezavantajları da var tabii. Görüntülerin çeşitlenmesi ve çoğaltılması kullanıcıların doğru kaynağa erişmesini zorlaştırmıştır. Artık güvenilir bilgiye ulaşmak ancak kaynakların doğruluğunu analiz etmek ile mümkündür.
Dicle Üniversitesi Öğretim Görevlisi Merve Yıldırım
‘İNSANLARIN YAPAY ZEKÂYI KÖTÜYE KULLANACAĞI ÇOK AÇIK’
En kolay kullanılabilecek araçlardan biri Google’ın tersine görsel araması. Burada kullanıcılar bir görsel yükleyip bu görselin yaratılmasıyla ilgili tartışmalar olup olmadığını görebilir. Bu, “beyaz montlu Papa” gibi yaygın olarak dolaşımda olan bir görsel için işe yarayabilir ancak daha bilinmeyen veya benzersiz yaratımlarda için yardımcı olamayabilir.
Bu gibi durumlar için bazı şirketler, ücret karşılığında yapay zekâ tespit hizmetleri sunuyor.
“İnsanların çok gelişmiş ses, video ve görüntü üretmelerine izin verdiğinizde ne olacağı çok açık. İnsanlar bunlarla kötü şeyler yapacaklar” diyen Prof. Dr. Farid, “Ben bu şirketlerin, ‘Bizi suçlamayın. Biz sadece teknolojiyi üretiyoruz’ demelerine inanmıyorum” ifadesini kullandı.
yapay zeka İMZALARINI ORTAYA ÇIKARAN DAHA FAZLA ARAÇ ORTAYA ÇIKACAK
Şu anda, yapay zekâ tarafından üretilen içeriği tespit etmeye yönelik ücretsiz kaynaklar çok az ve çok da güvenilir değil. Ancak yapay zekâ ilerlemeye devam ettikçe, görüntü doğrulama uzmanları da tıpkı bir röntgen cihazının vücudun iç işleyişini ortaya çıkarması gibi, gözle görülemeyen yapay zekâ imzalarını ortaya çıkarabilecek daha fazla araç yaratacak.
Yine de bu kaynaklar olmadan şimdiden yapay zekâ tarafından üretilen görüntülere dikkat etmeye başlayabilirsiniz.
