Çok sıkışıyorsunuz ama tuvalete gittiğinizde hiçbir şey çıkmıyor mu?
İdrar yaparken yanma hissi yaşıyor musunuz?
Bunların hepsi bir idrar yolu enfeksiyonunun (İYE) habercisi olabilir ve yaşadığınız an ağrı dayanılmaz gelebilir.
Dünya genelinde her yıl 400 milyon kişinin İYE geçirdiği tahmin ediliyor.
Enfeksiyon her iki cinsiyetten insanları ve çocukları etkilemekle birlikte, en sık kadınlarda görülüyor.
Dünya genelindeki kadınların yarısı hayatlarının bir döneminde İYE geçiriyor.
Mikropların direncinin arttığı bir dünyada, küresel çapta en yaygın enfeksiyonlardan biri olarak İYE’lerin etkin tedavi edilmesini nasıl sağlayabileceğimize dair sorular gündemde.
Bu konuda bilinmesi gerekenleri ve önlemek için neler yapılabileceğini öğrenmek için bazı uzmanlarla konuştuk.
Enfeksiyona ne yol açar?
İYE, üretra (idrarımızın çıktığı tüp), mesane veya bazı ciddi vakalarda böbreklerde görülebiliyor.
Genelde üretra yoluyla idrar yoluna giren bakterilerden kaynaklanıyor.
E.coli gibi bu bakteriler sıklıkla rektumun içinden ve çevresinden geliyor.
Kadınlar ve kız çocukları İYE’ye daha yatkın, çünkü üretraları erkeklerinkinden daha kısa ve bu da bakterilerin idrar yoluna girmesini kolaylaştırıyor.
Menopoz sonrası kadınlarda da östrojen seviyelerindeki düşüş nedeniyle İYE geliştirme riski daha yüksek.
Bu hormon genelde vajinal bölgede sağlıklı bir bakteri dengesinin korunmasına yardımcı oluyor. Yani azalması bireyi enfeksiyona karşı daha savunmasız hale getirebiliyor.
Belirtileri neler?
İYE belirtileri kişiden kişiye değişiyor, ancak İngiltere’deki Ulusal Sağlık Servisi’ne (NHS) göre en yaygın belirtilerden bazıları şunlar:
İdrar yaparken ağrı veya yanma hissi
Aniden veya her zamankinden daha sık idrar yapma ihtiyacı
Bulanık görünen idrar ve idrarınızda kan
Karnın alt bölümünde karın ağrısı veya sırtınızda, kaburgaların hemen altında ağrı
Yüksek ateş veya sıcak veya soğuk hissetme ve titreme
Yorgun veya halsiz hissetme
İYE olan yaşlı insanlar da tedirgin olma veya kafa karışıklığı gibi davranış değişiklikleri yaşayabilir.
Çocuklarda yatak ıslatma ve kusma da İYE’ye işaret edebilir.
Enfeksiyon kendi kendine geçebilir mi?
Londra’daki Whittington Hastanesi’nde Ürojinekoloji uzmanlığı yapan Dr. Rajvinder Khasriya “Bazı kadınlarda hiçbir şeye gerek yoktur ve bağışıklık sistemleri İYE’yi çözecektir. Bazı kadınların ise antibiyotiğe ihtiyacı olacaktır” diyor.
Neden bu iki kategoriden birine girebileceğimiz tam olarak anlaşılabilmiş değil.
Mikropların direncinin arttığı bir dünyada bu araştırmacılar arasında önemli bir soru.
İYE’ler antibiyotik verilmesine neden olan hastalıkların başında geliyor ve amaç ise antibiyotik gerektirmeyen bir tedavi bulmak.
Dr. Katherine Keenan, Tanzanya, Kenya ve Uganda dahil olmak üzere Doğu Afrika’da ilaca dirençli İYE’leri araştırdı.
Bir sağlık kliniğine gelen ve idrarları test için gönderilen bireylerin yaklaşık yarısında birden çok ilaca dirençli enfeksiyonlar görüldü.
Utanç ve tabular da kadınların belirtileri arkadaşlarıyla konuşmasını veya gerekli tedaviye ulaşmasını engelleyebiliyor.
“‘Vücudumdaki sorunun ne olduğunu bilmiyorum, çürümüş durumdayım’ gibi şeyler söyleyen insanlar vardı.”
Küresel Hastalık Yükü çalışmasına göre, İYE’li hastaların %50’sinden fazlası anksiyete ve depresyon gibi psikolojik sorunlar da yaşıyor.
İYE’ler bulaşıcı mı?
İYE bulaşıcı bir hastalık olarak sınıflandırılsa da bulaşıcı değil ve cinsel yolla bulaşan bir hastalık da değil.
Ancak seks yapmak, bakterileri rektumunuzdan üretranıza doğru taşıyarak İYE riskini artırabilir.
NHS, üretraya girmiş olabilecek herhangi bir bakteriyi temizlemek için cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede idrar yapmayı öneriyor.
Tekrarlayan İYE vakalarında, doktorlar cinsel ilişkiden hemen sonra alacağınız bir antibiyotik verebiliyor.
İYE teşhisi nasıl konuluyor?
İYE teşhisi için “altın standart” orta akım idrar kültürü testi.
Hastanın idrar örneği test için bir laboratuvara gönderilir ve burada idrarın bir kültür plakasında hangi bakterileri büyüttüğüne bakılır.
Doktor bu sonuca dayanarak hastayı tedavi etmek için en iyi antibiyotiğin hangisi olduğunu belirler.
Ancak bazı uzmanlar, İYE için kültür testlerinin modasının geçtiği ve doktorların hastanın semptomlarını ve tıbbi geçmişini de dikkate alması gerektiği konusunda uyarıyor.
İdrar kültürü testi, 1950’lerde Edward Kass adlı bir bilim insanı tarafından, bir böbrek enfeksiyonu olan piyelonefritli hamile kadınlardan elde ettiği verilere dayanarak geliştirilmişti.
Dr. Khasriya, “Aynı standardı aldık ve hamile olmayan kadınlara, her yaştan kadına, erkeklere, çocuklara, gençlere, her tür insana uyguladık” diyor.
Tekrarlayan İYE’ler nasıl önlenebilir?
Bir tahmine göre, en az bir idrar yolu enfeksiyonu geçiren kadınların %25’inde enfeksiyon altı ayda en az iki kez veya yılda üç kez tekrarlanabiliyor.
Bazen daha fazla tekrara da rastlanabiliyor.
Kızılcık özütünün gebe olmayan sağlıklı kadınlarda tekrarlayan İYE’leri önlemeye yardımcı olabileceğine dair bazı kanıtlar olsa da diğer çalışmalar hiçbir fayda sağlamadığını gösterdi.
İYE’leri önlemek için NHS insanlara şunları tavsiye ediyor:
Tuvalete gittiğinizde önden arkaya doğru silinin
Genital bölgeyi temiz ve kuru tutun
Gün içinde düzenli olarak idrar yapmak ve susuzluk hissetmemek için bol miktarda sıvı, özellikle de su için
Cinsel ilişkiden önce ve sonra vajina çevresindeki cildi suyla yıkayın
Cinsel ilişkiden sonra en kısa sürede idrarınızı yapın
Kirlenmişlerse bebek bezlerini veya idrar kaçırma pedlerini derhal değiştirin
Pamuklu iç çamaşırı giyin
Kronik İYE nedir?
Tekrarlayan İYE’lerin yanı sıra, insanların İYE semptomlarını her gün yaşadığı kronik İYE’lere (bazen uzun süreli veya gömülü İYE’ler olarak da adlandırılır) ilişkin farkındalık artıyor.
Araştırmalar, bazı durumlarda bakterilerin mesane zarını istila edebildiğini ve vücudun kendi hücrelerinin içinde saklanabildiğini gösteriyor.
Bakteriler ayrıca mesane duvarına yapışabilir ve biyofilm olarak bilinen koruyucu bir tabaka altında saklanarak vücudun bağışıklık tepkisinden ve antibiyotiklerden kaçabilir.
Bir kişinin nasıl ve neden tekrarlayan veya kronik İYE geliştirdiği, Dr. Khasriya ve diğer araştırmacıların yanıtlamaya çalıştığı bir soru.
İYE konusunda yeterince araştırma yapılmadığı için çok fazla bilgi eksikliği olduğunu belirten doktor, “Kadın sağlığı konusunda yeterli araştırma yok” diyor.
