İngiltere merkezli The Economist dergisi, uluslararası düzenin parçalanmakta olduğunu yazdı.
“Yeni ekonomik düzen” ifadesine yer verilen analizde, mevcut düzen hakkında “Çöküşü ani ve geri döndürülemez olabilir.” denildi.
Geçmişte yaşananlardan örnekler verildi. Bugün de benzer bir kopuşun mümkün olabileceği aktarıldı.
Eski ABD Başkanı Donald Trump’ın dünya görüşüyle Beyaz Saray’a dönüşünün, kurumların ve normların aşınmasını sürdüreceği vurgulandı.
“Büyük bir çöküşe neden olabilir”
Çin’den ucuz ithalatın ikinci dalgasına ilişkin korkunun da bu duruma katkı sunduğu belirtilerek, “Amerika ile Çin arasında Tayvan konusunda veya Batı ile arasında açık bir savaş büyükbir çöküşe neden olabilir.” denildi.
İlk bakışta dünya ekonomisinin güven verici derecede dirençli göründüğü belirtildi. ABD’nin, Çin ile ticaret savaşı tırmanırken bile yükselişe geçtiği; Almanya’nın, ekonomik bir felaket yaşamadan Rus gaz kaynaklarının kaybına dayanabildiği kaydedildi.
Küresel gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) payı olarak ticaretin koronavirüs salgınından sonra toparlanma kaydettiği ve bu yıl sağlıklı bir şekilde büyüyeceği tahmin ediliyor.
“Küresel ekonomiyi yöneten düzen çöküşe yakın”
Ancak daha derine bakıldığında kırılganlığın görüldüğü ifade edilerek şunlar aktarıldı:
İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana küresel ekonomiyi yöneten düzen yıllardır aşınıyor. Bugün ise çöküşe yakın.
Eski düzenin çöküşü her yerde görülüyor. Yaptırımlar 1990’lı yıllardan dört kat daha fazla kullanılıyor. Amerika yakın zamanda Rus ordusunu destekleyen kuruluşlara ‘ikincil’ cezalar uyguladı.
Dolar hakim olmaya devam etse ve gelişmekte olan ekonomiler daha dayanıklı olsa da, küresel sermaye akışı parçalanıyor.
Kurumlardan tek tek örnek verdiler
Eski sistemi koruyan kurumların ya çoktan çökmüş durumda ya da hızla inandırıcılığını kaybettiğine dikkat çekildi:
Dünya Ticaret Örgütü gelecek yıl 30 yaşına girecek, ancak ABD’nin ihmali nedeniyle 5 yıldan fazla bir süre ‘hareketsiz’ olacak.
IMF, ‘yeşil’ gündem ile finansal istikrarın sağlanması arasında sıkışıp kaldı; kimlik krizinin pençesinde. BM Güvenlik Konseyi felç oldu.
Uluslararası Adalet Divanı gibi uluslarüstü mahkemeler, savaşan taraflarca giderek daha fazla silah haline getiriliyor.
“Aniden çökebileceğini gösteriyor”
Tarihin, daha derin ve daha kaotik çöküşlerin mümkün olduğunu gösterdiği ifade edilerek, “Düşüş başladığında aniden çökebileceğini gösteriyor.” denildi.
Birinci Dünya Savaşı’nın, o zamanlar pek çok kişinin sonsuza kadar süreceğini varsaydığı küreselleşmenin altın çağını yok ettiği de kaydedildi:
1930’ların başlarında Büyük Buhran ve Smoot-Hawley tarifelerinin başlamasının ardından Amerika’nın ithalatı sadece iki yıl içinde yüzde 40 oranında çöktü.
Ağustos 1971’de Richard Nixon, beklenmedik bir şekilde doların altına çevrilebilirliğini askıya aldı; 19 ay sonra Bretton Woods sabit döviz kuru sistemi çöktü.
